ĐỒNG DINAR SADDAM VÀ ĐỒNG SWISS DINAR IRAQ

TIỀN SWISS DINAR IRAQ LÀ GÌ?

Swiss dinar thực chất là bộ tiền Iraq phát hành từ năm 1979 khi Saddam Hussein nhậm chức lưu hành đến khi xảy ra chiến tranh Vùng Vịnh. Tiền được in bởi cty Thomas De La Rue nước Anh nên chất lượng rất tốt, độ bền cao, lưu hành trong khoảng thời gian rất dài. Về tên gọi “Swiss dinar” (đồng dinar Thụy Sĩ) vẫn chưa rõ lý do tại sao thế giới lại gọi mặc dù không phải do Thụy Sĩ in, có thể là tên lóng mà họ đặt cho dòng tiền này do tính ổn định của chúng tương tự như tiền Thụy Sĩ.

ĐỒNG DINAR SADDAM

Năm 1990, Iraq nợ Kuwait 14 tỷ USD sau cuộc chiến kéo dài 8 năm với Iran, Iraq hy vọng bán dầu để trả nợ bằng cách cắt giảm sản lượng trong nước để tăng giá dầu thế giới, ngoại tệ sẽ thu vào nhiều hơn. Nhưng Kuwait đột ngột tăng sản lượng khai thác sau đó khiến giá dầu giảm mạnh đã khiến Saddam Hussein nổi giận tố cáo với thế giới Kuwait “khoan nghiêng” sang giếng dầu bên trong lãnh thổ Iraq để chuẩn bị cho cuộc chiến sát nhập nước này để khỏi trả nợ! Ngoài việc mị dân nói rằng Kuwait xưa kia là một phần lãnh thổ của Iraq nên việc khởi động cuộc chiến là hợp lí.

Kết quả chiến tranh Vùng Vịnh xảy ra, Đồng minh Kuwait là Mỹ đã giúp đỡ đẩy lùi quân Iraq ra khỏi lãnh thổ, đưa Hoàng gia Kuwait trở về. Vì đây là cuộc chiến phi nghĩa, thế giới bắt đầu cô lập Iraq và LHQ ra lệnh trừng phạt nước này, đồng dinar Iraq không thể trao đổi ngoại tệ nữa.

Saddam ra lệnh hủy bỏ toàn bộ đồng dinar đang lưu hành, thay thế bằng đồng dinar Iraq mới, tất cả chúng đều in hình Saddam, gọi là đồng dinar Saddam. Đồng dinar Saddam được in bằng những máy in mua từ Trung Quốc, chất lượng của chúng rất tệ, hình mờ, mực lem luốc, bảo an không rõ, cầm sử dụng vài lần là bột giấy đã bay thất thoát, giấy dễ rách. Lệnh cấm vận làm chế độ Saddam không thể đặt hàng nhà in Thomas De La Rue ở Anh mà phải mua máy in của Trung Quốc, họ gọi đồng dinar Saddam là Emergency (Tiền in khẩn cấp) để chờ đợi in tiền mới thay thế nhưng thực tế không nhà in nào ở nước ngoài làm ăn với Iraq sau đó nên số lượng cứ tăng dần đến khi chế độ Saddam sụp đổ.

Đồng dinar Saddam khi phát hành có giá 1 dinar = 3 cent USD do ảnh hưởng của lệnh trừng phạt, thấp hơn cả đồng dinar bộ cũ 1 dinar = 1 cent USD.

NGƯỜI KURD VÀ ĐỒNG SWISS DINAR

Người Kurd là nhóm sắc tộc đông nhất phân bố tại các nước Iraq - Iran - Syria – Turkey, có ngôn ngữ riêng, theo đạo Hồi và được ủy quyền tự trị tại phía bắc Iraq. Chứng kiến Saddam thảm sát người Kurd bằng tấn công hóa học, người Kurd đã mong muốn thành lập quốc gia Kurdistan trong tương lai. Việc người Kurd phát hành đồng tiền mới cho dân tộc mình trong lãnh thổ Iraq là điều bất khả thi khi Saddam đã khóa chặt đường biên giới bên ngoài, cách ly với thế giới.  Để phản đối đồng dinar Saddam mới, họ sử dụng lại những đồng dinar Iraq cũ.

Đồng dinar Saddam giá trị quá thấp khiến cho lòng tin của người dân vào chế độ sụt giảm, sử dụng song song hai đồng dinar sẽ gây rối loạn hệ thống tiền tệ, để giải quyết, Saddam ra lệnh đổi ngang mệnh giá dinar Iraq cũ = dinar Saddam mới trong vòng 6 ngày, tức là bắt buộc đổi ngang chấp nhận giảm 3 lần giá trị! Kết quả Ngân hàng Trung Ương Iraq lãi gấp 3 lần trong đợt đổi tiền Saddam, giúp Iraq trả được khoản nợ đáng kể, chỉ có người dân đổi tiền là “hưởng trọn”.

Nhưng người Kurd thì không, họ vẫn giữ lại đồng dinar cũ để xử dụng. Điều kì lạ đã xảy ra, những đồng dinar cũ ngày càng trở nên gía trị, xử dụng song song cùng đồng USD trở thành tiền tệ dành riêng của người Kurd.  Từ 1 USD = 30 dinar (năm 1997) đã tăng đến 1 USD = 6 dinar (năm 2003) khiến chúng được giới phương Tây gọi là Swiss dinar (Đồng dinar Thụy Sĩ tại Trung Đông) bởi mức độ giảm phát khủng khiếp.

KẾT THÚC TIỀN SWISS DINAR

Khi chế độ Saddam sụp đổ, Iraq phát hành bộ tiền mới năm 2003, đồng Swiss dinar tăng mạnh đột biến khi Mỹ đổ quân và thành lập chính quyền Iraq mới. Người Kurd tin tưởng sự can thiệp của Mỹ sẽ giúp cho tương lai về một nhà nước độc lập Kurdistan sáng tỏ hơn, họ bắt đầu bãi bỏ đồng Swiss dinar vì không còn tin tưởng về một đồng tiền giảm phát thế này, họ ưu tiên trả lương cho bộ máy nhà nước bằng USD, khuyến khích người dân dùng USD. Lòng tin của người Kurd càng được củng cố hơn khi Mỹ ủng hộ dân tộc Kurd tại Syria và Iraq sát nhập, họ trở thành đồng minh đáng tin cậy và thiện chiến nhất trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo IS sau này.